Ήξερες ότι περίπου το 4% των ανθρώπων δεν διαθέτει συνείδηση;

Μερικές φορές ένας άνθρωπος εμφανίζεται στη ζωή σου και μοιάζει να φέρνει μαζί του μια σπάνια ηρεμία. Η φωνή του είναι σταθερή, γλυκιά, γεμάτη ενδιαφέρον. Το βλέμμα του σε συναντά με εκείνον τον τρόπο που σε κάνει να νιώθεις πως επιτέλους, κάποιος σε βλέπει πραγματικά. Δεν χρειάζεται να μιλήσεις πολύ. Νιώθεις ότι σε καταλαβαίνει χωρίς εξηγήσεις και σε προσεγγίζει με έναν τρόπο σχεδόν μαγνητικό. Σε κάνει να πιστεύεις πως η παρουσία του στη ζωή σου είναι δώρο.

Και σιγά σιγά κάτι αλλάζει. Δεν μπορείς να εντοπίσεις τη στιγμή, ούτε το πώς συνέβη. Αρχίζεις να νιώθεις μια παράξενη κόπωση, μια εσωτερική σύγχυση. Κάθε συζήτηση σε αφήνει λίγο πιο άδεια, λίγο πιο αβέβαιη για τον εαυτό σου. Οι λέξεις του που ήταν τρυφερές, τώρα σε ζορίζουν. Οι προθέσεις του, που έμοιαζαν τόσο αγνές, τώρα σε κάνουν να νιώθεις ενοχή. Και τότε συνειδητοποιείς πως αυτό που εισέπραττες ως γοητεία, ήταν στην πραγματικότητα ένα καλοδουλεμένο προσωπείο.

Ο χειρισμός δεν φωνάζει

Δεν μοιάζει καν επικίνδυνος στην αρχή. Αντίθετα, τυλίγεται με ευγένεια, με ενδιαφέρον, με μια ψευδαίσθηση φροντίδας. Κρύβεται πίσω από «καλές προθέσεις» και λόγια που σε κάνουν να αμφιβάλλεις για τη δική σου κρίση. Και όσο εσύ προσπαθείς να προσαρμοστείς, να είσαι «δίκαιη», να καταλάβεις, τόσο εκείνος κερδίζει έδαφος. Ο έλεγχος που κάποτε σου ανήκε, τώρα περνά σιωπηλά στα δικά του χέρια.

Η ψυχολόγος Martha Stout, στο βιβλίο της The Sociopath Next Door, γράφει ότι περίπου το 4% των ανθρώπων δεν διαθέτει συνείδηση. Δεν πρόκειται για έλλειψη ευγένειας ή συναισθηματικής ωριμότητας άλλα για ανθρώπους που δεν νιώθουν ενοχή, τύψεις ή ευθύνη. Για εκείνους, οι άλλοι είναι απλώς μέσα σε ένα παιχνίδι εξουσίας, πιόνια που κινούνται ανάλογα με τις επιθυμίες τους. Το πιο ανησυχητικό;  Αυτοί οι άνθρωποι τις περισσότερες φορές δείχνουν γοητευτικοί, κοινωνικοί, ακόμα και καλοσυνάτοι.

Δεν τους συναντάς μόνο στις ερωτικές σχέσεις

Μπορεί να είναι ο προϊστάμενος που σε «καθοδηγεί» με τρόπο που ακυρώνει τη φωνή σου, ο φίλος που σε κάνει να νιώθεις ενοχές κάθε φορά που αρνείσαι κάτι, ή ο σύντροφος που σε «διορθώνει» για το καλό σου. Κάθε φορά που ένας τέτοιος άνθρωπος σε κάνει να αμφισβητείς τον εαυτό σου, να αμφιβάλλεις για το αν είσαι υπερβολική ή άδικη, ένα μικρό κομμάτι της αυτοεκτίμησής σου υποχωρεί.

Η Stout τονίζει πως η συνείδηση είναι το αληθινό μέτρο της ανθρωπιάς. Αν κάποιος δεν τη διαθέτει, δεν πρόκειται ποτέ να τη βρει. Το καθήκον σου δεν είναι να τον αλλάξεις. Είναι να τον αναγνωρίσεις και να φύγεις. Να καταλάβεις ότι η απομάκρυνση είναι πιο δυνατή από κάθε εξήγηση.

Ο χειρισμός δεν αντέχει στο φως της αλήθειας. Και η αλήθεια είναι πως αξίζεις ανθρώπους που δεν χρειάζεται να σε πείσουν για την αγάπη τους γιατί τη δείχνουν με πράξεις, όχι με εξουσία. Η ψυχική σου γαλήνη δεν κερδίζεται με μάχες. Κερδίζεται με το θάρρος να προστατέψεις τον εαυτό σου και να βάλεις τελεία εκεί που άλλοι θα ήθελαν αποσιωπητικά. Γιατί στο τέλος, η ελευθερία σου είναι η πιο δυνατή μορφή αγάπης που μπορείς να χαρίσεις στον εαυτό σου.