Magic Me Team
Γράφει η Ελευθερία Κουμαλάτσου,
Πολλές φορές μιλάμε για την «πολλαπλή ευαλωτότητα» σαν να είναι απλά μια λέξη. Όμως, τι σημαίνει να είσαι ταυτόχρονα άστεγος, ψυχικά ασθενής, ανάπηρος και οροθετικός; Να μην έχεις ούτε κρεβάτι, ούτε δικαίωμα σε στέγη, ούτε χώρο να αναρρώσεις και να λαμβάνεις σταθερά την αγωγή που απαιτεί μια χρόνια ασθένεια, αλλά και να μην έχεις δύο πόδια να σταθείς; Κυριολεκτικά.
Ο Στήβεν είναι ένας τέτοιος άνθρωπος. Τον συναντάμε συχνά στο Μοναστηράκι με την ομάδα Παρέμβασης στο Δρόμο της ΚΛΙΜΑΚΑ. Πριν λίγες μέρες τον συναντήσαμε στο νοσοκομείο «ΕΛΠΙΣ», όπου συχνά νοσηλεύεται. Εκεί, η κοινωνική υπηρεσία στέκεται δίπλα του, όσο μπορεί. Μιλήσαμε σε έναν θάλαμο και του ζήτησα να μοιραστεί μαζί μας την ιστορία του.
Πριν αρρωστήσει, ήταν χορευτής. Ένας άνδρας με ενέργεια, σώμα ευλύγιστο και σκηνική παρουσία. Η διάγνωση με HIV ήρθε αργότερα μαζί με μια κινητική αναπηρία που τον καθήλωσε σιγά-σιγά και σήμερα κινείται μόνο με αμαξίδιο. Η στέγη χάθηκε, τα έσοδα σταμάτησαν και το σώμα, που κάποτε ήταν εργαλείο δουλειάς και τέχνης, έγινε πηγή πόνου και αποκλεισμού.
Ο Στήβεν
«Τι μήνα έχουμε… τον έχω χάσει… Μάϊος είναι, ναι. Τον Οκτώβριο γίνομαι 40 χρονών… Κάποτε υπήρξα πολύ χαρούμενος και χορευτής. Λατρεύω τη μουσική και το χορό από μικρό παιδί, πολύ πριν αρρωστήσω. Υπήρξα και χορογράφος. Έλα να σου δείξω, δώσε μου το κινητό σου. Πόσο καιρό έχω να πιάσω κινητό! Τι ωραία! Ψάξε στο youtube, βάλε “s cordoba”. Κοίτα, εγώ το έχω χορογραφήσει και το έχω σκηνοθετήσει αυτό. Χορεύω κιόλας, να κοίτα…Εγώ είμαι αυτός!.
Κατάλαβα ότι είμαι οροθετικός, όταν ξεκίνησε να με πονάει το πόδι μου, πριν από περίπου 8 χρόνια. Σιγά σιγά δεν μπορούσα να χορέψω. Τώρα πια μετακινούμαι μόνο με αμαξίδιο. Με κόλλησε ο φίλος μου. Δεν μου είχε πει ότι νοσεί. Εκείνη την περίοδο, έμενα στη Θεσσαλονίκη και όλοι μου οι φίλοι τότε είχαν αρχίσει και έκαναν οικογένειες. Απομακρύνθηκα από κοντά τους, φοβόμουν μην τους μεταδώσω την ασθένεια, καταλαβαίνεις, είχαν αρχίσει και έκαναν και παιδιά. Ο φίλος μου με άφησε. Έτσι, σταδιακά έμεινα μόνος και στον δρόμο.
Τα τελευταία χρόνια, τα βράδια κοιμάμαι στο Μοναστηράκι, στην πλατεία. Είναι πολύ τρομακτικά εκεί. Πολύ συχνά μπαινοβγαίνω στα έκτακτα των νοσοκομείων. Εκεί με φροντίζουν, όσο μπορούν. Έχουν προσπαθήσει να μου βρουν μια στέγη να μείνω, αλλά λύση ως τώρα δεν έχει βρεθεί. Μόνος σε σπίτι δεν μπορώ να μείνω, χρειάζομαι πάντα κάποιον δίπλα μου να με φροντίζει λόγω της αναπηρίας. Αλλά ποιος;
Τα τελευταία χρόνια πίνω πολύ αλκοόλ. Είμαι ζωντανός ακόμα, αλλά είναι στιγμές που θέλω να πεθάνω. Παλιά φοβόμουν τους ανθρώπους, τώρα φοβάμαι και την ζωή».
Δρόμος, επείγοντα, Ομάδα Παρέμβασης
Η ζωή του Στήβεν τα τελευταία χρόνια είναι ένας φαύλος κύκλος ανάμεσα στον δρόμο και τα επείγοντα. Όταν δεν κοιμάται σε κάποιο πεζοδρόμιο, είναι στο νοσοκομείο. Όταν δεν είναι στο νοσοκομείο, ψάχνει μια άκρη στον δρόμο. Τον έχουν στηρίξει κατά καιρούς άτυπες ομάδες πολιτών, αλλά και μια ανθυπαστυνόμος μαζί με έναν αξιωματικό της Ελληνικής Αστυνομίας, λειτουργώντας ως αρωγοί για την εύρεση στέγης και περίθαλψης.
Η Ομάδα Παρέμβασης στο Δρόμο είναι κοντά του τους τελευταίους μήνες. Τον στηρίζει σταθερά και με συνέπεια, παρακολουθώντας την πορεία του, συνεργαζόμενη με τις κοινωνικές υπηρεσίες των νοσοκομείων και την αστυνομία. Μέσα από αυτή τη δικτύωση, ο Στήβεν μπορεί να έχει μια στοιχειώδη συνέχεια στη φροντίδα του, παρά τις τεράστιες ελλείψεις του συστήματος.
Συζητήσαμε αν θα μπορούσε να μείνει σε κάποια μονάδα φιλοξενίας. Του το έχουν προτείνει. Μα η απάντηση ήταν απλή και σκληρή: «Δεν μπορώ να συνηθίσω εκεί. Φοβάμαι κι εκεί… Με είχε βοηθήσει παλιά μια ομάδα ανθρώπων για να μου βρουν σπίτι. Μετά χάθηκαν. Χάθηκα κι εγώ», μονολογεί με βλέμμα κενό, κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο.
Ο Στήβεν θα ήθελε να μείνει σε ένα σπίτι, μόνος, αλλά δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί. Όταν τον ρώτησα ποια είναι η μεγαλύτερή του επιθυμία δεν σκέφτηκε ούτε στέγη, ούτε φάρμακα, ούτε ασφάλεια. «Να μείνω με την μαμά μου» είπε μόνο. Η κοινωνική υπηρεσία είχε εντοπίσει τη μητέρα του παλιότερα, αλλά η γυναίκα δεν μπορούσε να τον στηρίξει. Η ίδια πάλευε για την επιβίωσή της. Ακόμα κι αν πονούσε που δεν μπορεί να τον στηρίξει, ο αποκλεισμός παραμένει – σαν αόρατο τοίχος ανάμεσά τους.
Ο Στήβεν δεν είναι ο μόνος
Ανήκει σε εκείνη την αθέατη κατηγορία ανθρώπων που οι θεσμοί δυσκολεύονται ακόμη και να κατονομάσουν: ανθρώπων που κουβαλούν στο σώμα και στην ψυχή τους ταυτόχρονα τη χρόνια νόσο, την αναπηρία, την απώλεια στέγης, τη φτώχεια, την εγκατάλειψη.
Δεν είναι μια “παραφωνία” του συστήματος. Είναι η απόδειξη ότι το σύστημα δεν φτιάχτηκε ποτέ για όλους. Παρόλο που υπάρχουν θεσμοθετημένα μέτρα, όπως ο Προσωπικός Βοηθός για άτομα με αναπηρία, τα υπνωτήρια αστέγων, οι μονάδες μακροχρόνιας φροντίδας, τα προνοιακά επιδόματα, για τον Στήβεν, όπως και για πολλούς σαν κι αυτόν, δεν υπάρχει τίποτα. Καμία δομή, κανένας μηχανισμός δεν δείχνει να μπορεί να τον «χωρέσει».
Φεύγοντας από το νοσοκομείο, δεν μπορούσα να σκεφτώ τίποτα άλλο:
Αν δεν αξίζει ένα σπίτι σε εκείνον, τότε σε ποιον;
Λίγες σκέψεις ακόμα
Η σύσταση και λειτουργία μιας ευέλικτης στεγαστικής μονάδας περίθαλψης και ψυχοκοινωνικής στήριξης ατόμων με πολλαπλές ευαλωτότητες, που να μπορεί να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε εξατομικευμένες ανάγκες ανθρώπων που ζουν σήμερα στο περιθώριο των μεγάλων πόλεων ίσως φαντάζει ουτοπία.
Μια ουτοπία που θα μπορούσε να πραγματωθεί μόνο εάν όλοι οι συναρμόδιοι κρατικοί φορείς αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα και δώσουν προτεραιότητα στην θεσμοθέτηση του κατάλληλου υποστηρικτικού πλαισίου. Όμως, δεν φτάνει μόνο αυτό. Χρειάζεται και εμείς ως ενεργοί πολίτες και επαγγελματίες υγείας να σταθούμε πλάι τους με όραμα και ελπίδα. Μόνο τότε, η στήριξη ανθρώπων σαν τον Στήβεν, δεν θα αποτελεί ζητούμενο, αλλά δεδομένο. Είμαστε άραγε έτοιμοι;
Η Κλίμακα
Στην ΚΛΙΜΑΚΑ, η αλληλεγγύη δεν τελειώνει στην προσφορά φροντίδας. Ως φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου και Κοινωνικού Κεφαλαίου για την αντιμετώπιση του Κοινωνικού Αποκλεισμού πιστεύει βαθιά στην ενδυνάμωση των ανθρώπων, στη δυνατότητα κάθε ατόμου να αγαπήσει τον εαυτό του, να ξαναβρεί σκοπό, να σταθεί, όταν όλα γύρω του γκρεμίζονται.
Ο Στήβεν συνεχίζει να αγαπά τον χορό. Παρόλο που το σώμα του δυσκολεύεται πια, η ψυχή του κινείται ακόμη με ρυθμό, με μνήμη, με πάθος. Αν υπάρχει ένας τρόπος να υποστηριχτεί ουσιαστικά – με φιλοξενία, θεραπεία, τέχνη, αγάπη στείλτε μήνυμα στο press@klimaka.org.gr
Ίσως κάποιος χορός να μην έχει τελειώσει ακόμα.
Πρώτη δημοσίευση: Ο Τύπος του Δρόμου, τεύχος Ιουνίου
[Περιοδική Έκδοση για την Ψυχική Υγεία της ΚΛΙΜΑΚΑ, διανέμεται δωρεάν]
GIPHY App Key not set. Please check settings