Η άνοδος του «Therapy Talk»

Αγαπητή μου φίλη, ακούω πολλά podcasts… πάρα πολλά! Και ένα από αυτά που ακολουθώ πιστά εδώ και χρόνια είναι το Speaking of Psychology, ένα podcast της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας. Στο τελευταίο επεισόδιο που άκουσα, το θέμα ήταν το λεγόμενο «therapy speak», δηλαδή το πώς έχει αρχίσει να εισχωρεί στην καθημερινότητά μας η γλώσσα της ψυχοθεραπείας και των ψυχολογικών εννοιών. Ακούγοντας το, σκέφτηκα πώς αυτό το φαινόμενο μας επηρεάζει (και όχι πάντα θετικά) στον εργασιακό χώρο.

Θα έχεις παρατηρήσει ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια εντυπωσιακή άνθηση στην ψυχοεκπαίδευση, η οποία έχει εισάγει στο καθημερινό μας λεξιλόγιο όρους και έννοιες που παλαιότερα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά από ψυχολόγους. Πλέον, γνωρίζουμε όρους όπως «boundaries», «triggered», «gaslighting», «τοξικός» και «ναρκισσιστής». Αυτό, από μόνο του, δεν είναι καθόλου αρνητικό! Αντιθέτως, είναι πολύ θετικό ότι έχουμε πλέον τη γλώσσα για να εκφράσουμε τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τα όριά μας.

Ωστόσο, κάπου εδώ αρχίζει το πρόβλημα: τι συμβαίνει όταν αυτή η ορολογία αρχίζει να χρησιμοποιείται με λάθος τρόπο ή, ακόμα χειρότερα, υπερβολικά και λανθασμένα στον εργασιακό χώρο;

«Νομίζω ότι το αφεντικό μου είναι ναρκισσιστής»

Ας ξεκινήσουμε από το πιο κλασικό παράδειγμα. Πόσες φορές έχεις ακούσει ή έχεις πει κάτι σαν αυτό: «Η συμπεριφορά του Χ είναι πολύ τοξική, σίγουρα είναι ναρκισσιστής»;

Και ναι, μπορεί να έχεις δίκιο…αλλά μπορεί και όχι. Το να χαρακτηρίζουμε κάποιον τόσο εύκολα με όρους που ανήκουν στην ψυχιατρική διάγνωση (και μάλιστα χωρίς την αντίστοιχη εκπαίδευση), όχι μόνο δεν βοηθάει, αλλά μπορεί να ενισχύσει την ένταση και τις παρεξηγήσεις. Ή ακόμα και να στιγματίσει κάποιον, περιθωριοποιώντας τον.

Το να χρησιμοποιούμε την ψυχολογική γλώσσα ως ένα μέσο για να δικαιολογήσουμε κάθε μικρή ενόχληση ή να χαρακτηρίσουμε αρνητικά κάποιον που απλώς δεν συμφωνεί μαζί μας, τελικά υπονομεύει την ουσία της επικοινωνίας μας.

Το πρόβλημα της «διάγνωσης από το TikTok»

Πλέον, δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο να βλέπεις στο TikTok ή στο Instagram, reels που «διαγνώσκουν» ανθρώπους ή καταστάσεις. Αυτό, ενώ μπορεί να φαίνεται άκακο, πολλές φορές οδηγεί σε άδικες και επιπόλαιες κρίσεις για συναδέλφους, συνεργάτες, ακόμη και προϊστάμενους. Παράλληλα, ότι κάποιος δηλώνει «ψυχολόγος» στο TikTok ή οποιοδήποτε άλλο μέσο δεν σημαίνει αυτόματα ότι είναι. Επομένως, μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνο το να ακούμε άκριτα οποιονδήποτε μοιράζεται ένα βίντεο με «ψυχολογικές» συμβουλές και μετά να προσπαθούμε να κάνουμε διάγνωση στους γύρω μας.

Το να πούμε ότι κάποιος κάνει «gaslighting» απλά επειδή διαφωνεί μαζί μας, ή ότι έχει «χαμηλό EQ» επειδή έκανε ένα λάθος σε ένα meeting, απομακρύνει από τον υγιή διάλογο και τη λύση του πραγματικού προβλήματος. Αντί να χτίσουμε γέφυρες επικοινωνίας, χτίζουμε τείχη. Βάζουμε ταμπέλες σε ανθρώπους, μην ξέροντας τί συνέπεια μπορεί να έχει αυτό.

Υπάρχει και η θετική πλευρά!

Δεν θέλω να παρεξηγηθώ—η ψυχοεκπαίδευση είναι κάτι εξαιρετικά θετικό! Το γεγονός ότι μπορούμε πλέον να αναγνωρίσουμε τις δικές μας ανάγκες, να οριοθετούμε υγιώς τον προσωπικό και επαγγελματικό μας χώρο και να εκφράζουμε πώς νιώθουμε, έχει αλλάξει προς το καλύτερο την εργασιακή πραγματικότητα. Η αυξημένη επίγνωση μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε πραγματικά τοξικές συμπεριφορές, να καταλάβουμε πότε κάποιος όντως ξεπερνάει τα όρια και να αναζητήσουμε υποστήριξη όταν τη χρειαζόμαστε. Όμως, όταν καταναλώνουμε περιεχόμενο ψυχοεκπαίδευσης πρέπει πρώτον, να ακούμε με κριτική σκέψη και να φιλτράρουμε την πληροφορία, δεύτερον, να αξιολογούμε ποιος μεταφέρει την πληροφορία αυτή και ποιοι είναι οι σκοποί του και τρίτον, να μην προσπαθούμε να κάνουμε διαγνώσεις χωρίς να είμαστε καταρτισμένοι.

Όπως όλα τα πράγματα στη ζωή, έτσι και το «therapy speak» έχει δύο όψεις. Όταν χρησιμοποιείται με προσοχή και σεβασμό, μπορεί να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε ένα πιο υγιές εργασιακό περιβάλλον. Όταν όμως καταλήγουμε να βάζουμε ταμπέλες στους ανθρώπους χωρίς βαθύτερη κατανόηση, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να ενισχύουμε συγκρούσεις και να υπονομεύουμε τις εργασιακές μας σχέσεις.

Οπότε, την επόμενη φορά που θα μπεις στον πειρασμό να χαρακτηρίσεις κάποιον στο γραφείο ως «ναρκισσιστή» ή να μιλήσεις για «τοξικές συμπεριφορές» απλά επειδή κάτι δεν σου άρεσε, σκέψου το δύο φορές!