Η Προσβάσιμη Yoga, η Κρίστυ και η κοινωνική επανάσταση

«Όταν με ρωτάνε τι είναι η Προσβάσιμη Γιόγκα (Accessible Yoga) απαντώ πως είναι σαν μια κοινωνική επανάσταση όπου όλες και όλοι όσοι θέλουν μπορούν να συμμετάσχουν ανεξαρτήτως της ηλικίας τους, του φύλου τους, της φυλής τους, της ικανότητας τους, του βάρους τους, της οικονομικής τους κατάστασης.

Σε έναν χώρο που στη Δύση έχει ταυτιστεί με την εμφάνιση και την αθλητική επίδοση και άρα αποκλείει διάφορες ομάδες αντί να τις συμπεριλαμβάνει, η Προσβάσιμη Γιόγκα είναι εδώ για να μας κάνει να σκεφτούμε, να αναλογιστούμε ως προς το κακό που έχουμε κάνει με την πολιτιστική ιδιοποίηση μιας πρακτικής που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και της φιλοσοφίας ενός άλλου λαού, αλλά και να θέσουμε βάσιμα ερωτήματα και να αναζητήσουμε απαντήσεις και λύσεις ώστε να μπορούμε να μιλάμε για ένα δίκαιο χώρο».

Η Κρίστυ

Η Κρίστυ από τα 20 και κάτι της δεν έχει αλλάξει και πάρα πολύ. Πάντα ξεχώριζε για το μυαλό, το στιλ και το laptop της που πηγαινόφερνε από αμφιθέατρο σε αμφιθέατρο μέσα σε μια πάνινη τσάντα στο λατρεμένο μας Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Στο τέταρτο έτος και με αφορμή ένα ντοκιμαντέρ που δημιουργήσαμε παρέα και με άλλους συμφοιτητές για το Εργαστήρι Δημοσιογραφίας, ήρθαμε ακόμα πιο κοντά. Ήταν πάντοτε «ανοιχτή», με σούπερ ιδέες και μια ματιά που διάβαζε τη ζωή αλλιώς. Ελεύθερο πνεύμα, αερικό.

Μόλις αποφοιτήσαμε, η Κρίστυ ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο. Κυριολεκτικά! Γαλλία, Αγγλία, Σουηδία, Ιαπωνία και εκπαιδεύτηκε από διδάσκοντα άτομα όπως τον Jivana Heyman, ιδρυτή της Accessible Yoga, τον Matthew Sandford, τη Susana Barkataki και τη Alexandia Crow, που αγωνίζονται καθημερινά για να κάνουν τη γιόγκα προσβάσιμη.

«Τι σε οδηγεί σε αυτόν τον κόσμο;» σκέφτομαι και την ρωτώ.

«Ας είμαστε ειλικρινείς», μου λέει…

«Εξωτερικά, η Κρίστυ είναι ένα άτομο με πολλά προνόμια. Είναι μία λευκή, cis, μορφωμένη γυναίκα σε ένα αδύνατο και προσωρινά ικανό σώμα. Παρ ’όλα αυτά η Κρίστυ ζει με κρυφές αναπηρίες και διαρκώς ψάχνει έναν χώρο στον οποίο μπορεί να ανήκει όπως πραγματικά είναι, χωρίς να κρύβεται.

Η Προσβάσιμη Γιόγκα είναι αυτός ο χώρος για μένα. Για να μπει κανείς σε αυτόν τον κόσμο, χρειάζεται μόνο το δικό του μοναδικό σώμα, ένα ανοιχτό μυαλό και τη θέληση να μάθει».

Η Yoga που «ξέρουμε»

«Ο τρόπος που διδάσκεται σήμερα η γιόγκα έρχεται σε σύγκρουση με τον απώτερο σκοπό της που είναι η ένωση του νου, του σώματος και του πνεύματος. Στη Δύση, δυστυχώς, ταυτίζεται με το κομμάτι της Asana, δηλαδή της σωματικής άσκησης.

Δημοφιλή στυλ όπως η Vinyasa και Ashtanga που είναι ιδιαίτερα δυναμικές πρακτικές, ταυτίζονται με δογματικές απόψεις και περιλαμβάνουν σετ ασκήσεων που – μοιραία – για να μπορείς να τις κάνεις πρέπει να έχεις ένα αρτιμελές και δυνατό σώμα.

Τέτοιες πρακτικές μπορεί να τρομάξουν ένα μαθητή που έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την Asana, να τον κάνουν να νιώσει μη ικανός και άρα διαφορετικός και «λιγότερος» σε σχέση με άλλες και άλλους και άρα να φύγει, πιστεύοντας πως αυτό είναι η γιόγκα και άρα «δεν ανήκει».

Η γιόγκα όμως είναι πολλά παραπάνω από τη σωματική άσκηση

Ο φιλόσοφος Patanjali, συστηματοποίησε τη γιόγκα όπως τη ξέρουμε σήμερα στο οκταπλό μονοπάτι της Ράτζα Γιόγκα (Raja Yoga).

Το μονοπάτι αυτό έχει τα παρακάτω βήματα: Έλεγχος συμπεριφοράς, Κανόνες πειθαρχίας, Έλεγχος της αναπνοής, Αποτράβηγμα του νου προς τα μέσα/απόσυρση, Συγκέντρωση του νου σε ένα σημείο εστίασης, Αβίαστη συγκέντρωση της προσοχής/διαλογισμός, Ένωση με το αντικείμενο του διαλογισμού, την απόλυτη γνώση, φώτιση, το όλον».

Πόσα λίγα πράγματα ξέρω για τη yoga τελικά, ενώ στο παρελθόν «έκανα» κιόλας. Όσο ακούω την Κρίστυ, συνειδητοποιώ το πόσο θα μου άρεσε ένας δάσκαλος να με «μυήσει» σε αυτή τη φιλοσοφία. Να μάθω κάτι καινούριο. Κάτι που θα με βοηθήσει και στο μέσα μου. Να αναταθώ ψυχικά, πνευματικά. Να ενωθώ.

Τελικά η yoga είναι μόνο άσκηση; Όχι. Η άσκηση, όπως μαθαίνω, είναι μέρος της διαδικασίας και θα είχε πολύ ενδιαφέρον από τους πάσης φύσεως πρεσβευτές της αυτό να το γνώριζα ήδη. Όπως κι εσύ.

Με θυμάμαι στο πρώτο μάθημα να σκέφτομαι «Πώς είναι δυνατόν ένα ανθρώπινο σώμα να τα κάνει όλα αυτά;», «Αν ήμουν μέσα σε ένα μεγαλύτερο, η σε κατάσταση εγκυμοσύνης θα μπορούσα;» και «Τώρα τι ήρθα εγώ να κάνω εδώ;!». Ιδρώτας. Ο ένας συνειρμός φέρνει τον άλλο.

Μαζεύω το συλλογισμό μου και τη ρωτώ: «Και τελικά… ίσως η Προσβάσιμη Yoga δημιουργείται σε συνέχεια όλων αυτών;»

«Ο αποκλεισμός διαφορετικών ομάδων δημιουργεί την Προσβάσιμη Yoga»

«Από άτομα που ζουν με φυσικές και ψυχικές αναπηρίες, άτομα σε μεγαλύτερα σώματα, άτομα που δεν μπορούν να πληρώσουν τις ακριβές συνδρομές των στούντιο, άτομα που δεν ταυτίζονται με τις νόρμες τις κοινωνίας», μου απαντά.

Η Προσβάσιμη Yoga

«Φαντάσου ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι ακριβώς όπως είναι και θέλουν να είναι. Μία πρακτική όπου όλες και όλοι είμαστε ίσοι, ευπρόσδεκτοι, και μπορούμε να συμμετάσχουμε με ασφάλεια χωρίς να πρέπει να αποδείξουμε τίποτα σε κανέναν.

Όταν άρχισα να μιλάω για προσβασιμότητα και να αλλάζω σταδιακά το στυλ διδασκαλίας μου, αυτό δεν άρεσε σε πολλούς. Προσωπικά το καταλαβαίνω αυτό και δεν έχω πρόβλημα. Δεν είμαστε όλοι οι δάσκαλοι για όλους τους μαθητές και δεν είναι όλοι οι μαθητές για όλους τους δασκάλους.

Στα μαθήματα μου έρχονται άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και ικανοτήτων, δουλεύουμε το κομμάτι της επιλογής (agency) και εξερευνούμε παραλλαγές των κλασσικών σχημάτων, επικροτώντας την ανατομική ιδιαιτερότητα κάθε σώματος και των μοναδικών σχημάτων που αυτό μπορεί να κάνει, αμφισβητώντας έτσι την ομοιομορφία στα πλαίσια του «έτσι πρέπει να γίνεται η άσκηση».

Την πρώτη φορά που ζήτησα από ένα στούντιο με το οποίο συνεργαζόμουν να κάνω ένα σεμινάριο Προσβάσιμης Γιόγκα, μου είπαν πως δεν είναι καλή ιδέα καθώς το κοινό του στούντιο δεν ήταν το κατάλληλο για κάτι τέτοιο. Με άλλα λόγια, δεν πουλάει…

Μα γιατί, σκέφτηκα, φέρνοντας στο νου μου τους μαθητές μου, όπου οι περισσότεροι δεν ανήκαν στη «νόρμα» και ήξερα πως θα επωφεληθούν από το συγκεκριμένο σεμινάριο. Χρειάστηκε να παλέψω αρκετά για να τους πείσω πως υπάρχει όντως ενδιαφέρον και πως έναν τέτοιο σεμινάριο θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο σε πολύ κόσμο.

Το σεμινάριο αυτό έγινε με 17 υπέροχους συμμετέχοντες όπου όλοι και όλες βγήκαν μπροστά και μίλησαν με περηφάνια για τις φυσικές και ψυχικές αναπηρίες με τις οποίες ζουν αλλά και το πόσο σημαντικό ήταν για αυτούς να νιώθουν πως ανήκουν και πως υπάρχουν τρόποι για να συμμετάσχει κανείς ενεργά στα μαθήματα γιόγκα χωρίς να είναι ένας απλός παρατηρητής στο πίσω μέρος της αίθουσας.

Αυτή η εμπειρία μου έδειξε πως τα στούντιο οφείλουν και πρέπει να προσφέρουν διαφορετικά μαθήματα ώστε οι μαθητές να ξέρουν πως έχουν την επιλογή να πάνε σε αυτό που πραγματικά τους ταιριάζουν».

Η Προσβάσιμη Yoga ως μια «κοινωνική επανάσταση»

Οσο μιλάμε… όλο και στροφάρει στο μυαλό μου αυτό που η Κρίστυ μου έθεσε εξαρχής περί «κοινωνικής επανάστασης». Σκέφτομαι σώματα, σχήματα, στάσεις, τάσεις, κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα, το body positivity, περί ακτιβισμού, συμπερίληψης, ειρήνης με εαυτό και Όλον…

«To Body positivity είναι ένα κοινωνικό κίνημα που επικεντρώνεται στην αποδοχή όλων των σωμάτων, ανεξαρτήτως μεγέθους, σχήματος, τόνου δέρματος, φύλου και σωματικών ικανοτήτων, ενώ αμφισβητεί τα σημερινά πρότυπα ομορφιάς ως ανεπιθύμητη κοινωνική κατασκευή.

Στο κομμάτι της πρακτικής της γιόγκα, για μένα το Body positivity έχει να κάνει με την κατάρριψη των πρέπει και των μη όσον αφορά το τι μπορεί να κάνει και το τι δεν μπορεί να κάνει ένα σώμα.

Ένα άτομο σε μεγαλύτερο σώμα, μπορεί να κάνει γιόγκα, ένα άτομο που μετακινείται με αμαξίδιο ή έχει περιορισμένη κινητική λειτουργία για οποιονδήποτε λόγο, μπορεί να κάνει γιόγκα. Ένας τρανς άντρας σε κατάσταση εγκυμοσύνης μπορεί να κάνει γιόγκα.

Και όλοι μαζί θα πρέπει να νιώθουμε ασφαλείς για να νιώσουμε άνετα να ξεδιπλώσουμε τη μοναδικότητα μας.

Γιατί θα έπρεπε να είναι αποδεκτό το να είσαι σε ένα μεγαλύτερο σώμα, να κινείσαι με αμαξίδιο, να έχεις διαφορετικές αντωνυμίες από αυτές που σου δόθηκαν όταν γεννήθηκες και να μην μπορείς να πληρώσεις για μία ακριβή συνδρομή σε κάποιο στούντιο ή να φορέσεις ακριβά αθλητικά ρούχα.

Για όλες και για όλους θα έπρεπε να υπάρχει χώρος και τρόπος να συμμετάσχουν σε ένα μάθημα γιόγκα.

Αυτό είναι Προσβάσιμη Γιόγκα. Αυτό είναι η ένωση. Αυτό είναι γιόγκα.

Βλέπουμε λοιπόν πως η Προσβάσιμη Γιόγκα μπορεί – χωρίς να είναι απαραίτητο- να έχει ακτιβιστικό χαρακτήρα και να θεωρηθεί μέσο για την κοινωνική δικαιοσύνη».

Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα πράγματα για τον μαγικό κόσμο της Προσβάσιμης Yoga, μπορείς να επικοινωνήσεις με την Κρίστυ Πετρακοπούλου, με τους παρακάτω τρόπους:

Instagram: christie_p

Facebook: https://www.facebook.com/anasayogabychristie

Email: anasayogabychristie@gmail.com