Modern Love: Τελικά… είναι ψυχροί οι έρωτές μας;

Η αίθουσα όπου στεγάζεται η μεγάλη ομαδική έκθεση του ΕΜΣΤ “Modern Love” είναι λευκή, τα εκθέματα απλωμένα σε απόσταση μεταξύ τους.

Το Modern Love, όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή, είναι μια έκθεση για την αγάπη και τους ανθρώπινους δεσμούς στα χρόνια του καπιταλισμού, της παγκοσμιοποίησης, της ψηφιακής διασύνδεσης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ο ίδιος ο τίτλος, H αγάπη στα χρόνια της ψυχρής οικειότητας, σε προϊδεάζει

Αυτό που απεικονίζεται όμως μέσα από τα εκθέματα, είναι απρόσμενα λυπητερό.

Καθώς προσπερνώ δυο παράξενα κοστούμια που τα μανίκια τους έχουν κατασκευαστεί έτσι ώστε να παγιδεύουν τα χέρια σε θέση πληκτρολόγησης, αρχίζω να προβληματίζομαι.

Μέσα από τα έργα διαχέεται μια βάρβαρη μοναξιά. Το χειρότερο, βρίσκω στους διάσπαρτους διαλόγους από Chat που εκτυλίσσονται σε εφαρμογές dating και social, ψήγματα από δικές μου αμήχανες συζητήσεις.

«Είσαι καλά;»

«Ναι εσύ;»

«Δεν ξέρω τί κάνω σε αυτό το Chat»

«Δεν είναι τόσο κακά μην ανησυχείς-θα συνηθίσεις»

Έτσι δεν μιλάνε οι φυλακισμένοι;

Στο κέντρο υπάρχει ένα στρωμένο τραπέζι, και φυλλάδια με την ονομασία Οι ψυχροί μας έρωτες. Μέσα στο καθένα ένας ρόλος. Καθόμαστε με τις φίλες μου στο τραπέζι και κοιτιόμαστε αμήχανα. Αν δεν διαλέξεις το A, Θα διαλέξεις το B, αναγράφεται σε μια μεγάλη οθόνη.

“Το έχεις νιώσει ποτέ;”

Ρωτάμε η μια την άλλη. Υπάρχουν τόσες εναλλακτικές για τον κάθε ένα από εμάς στο διαδίκτυο. Και ταυτόχρονα δεν υπάρχουν. Καμιά φορά είναι σαν να μιλάς με φαντάσματα. Παρ’ όλα αυτά, οι λέξεις συχνά βρίσκουν στόχο. Μπορεί και να υποφέρεις για κάποιον που δεν συνάντησες ποτέ.

Είναι όμως στ’ αλήθεια τόσο ψυχροί οι έρωτες μας σε σχέση με άλλες εποχές;

Δεν είμαι τόσο σίγουρη.  Στον «Βυσσινόκηπο» του Αντόν Τσέχωφ οι ήρωες αγαπιούνται χωρίς ποτέ να φτάσουν να αγκαλιαστούν τα κορμιά.

Στο θεατρικό έργο που μοιάζει να έχει σημαδέψει την ιδέα που σήμερα έχουμε για τον έρωτα, το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ, ο έρωτας φουντώνει με σημειώματα που αντί για το ίντερνετ τα μεταφέρουν παραμάνες, και φίλοι.

Τι διαφορά έχει ένα σημείωμα από ένα μήνυμα σε chat;

Η διαφορά είναι η διευκόλυνση: σήμερα τα μηνύματα φεύγουν γρήγορα και ακίνδυνα. Μέσα από τις οθόνες μπορείς να κατασκευάζεις έναν εαυτό που δεν υπάρχει. Μπορείς να εξαπατάς. Όμως υπάρχει και η άλλη πλευρά.

Η τεχνολογία διευκολύνει την έκφραση διαφορετικών ταυτοτήτων, ο έρωτας κυλά ανεμπόδιστα ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν θα έβρισκαν ποτέ αυτό που γυρεύουν χωρίς αυτή την αθέατη επικοινωνία.

Κατά πόσο η τεχνολογία αλλάζει όμως, την ίδια την φύση του έρωτα; Τον κάνει σίγουρα πιο ρευστό. Ποιό ψυχρό όμως; Μήπως ήταν πάντα έτσι;

«Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου» του Γκαίτε έγινε το πρώτο best seller, επειδή τα τυπογραφεία που μόλις είχαν αναπτυχθεί έδωσαν την ευκαιρία στους Ευρωπαίους της εποχής να το διαβάσουν μαζικά.

Παρατηρήθηκε υστερία, λέγετε πως νέοι αυτοκτονούσαν μιμούμενοι την απονενοημένη δράση του Βέρθερου. Στο ίδιο βιβλίο η ηρωίδα πεθαίνει από ραγισμένη καρδιά.

Υπήρχε λοιπόν από παλιά αυτή η κρύα διάσταση στον έρωτα, και τα σώματα υπέφεραν μαζί με την ψυχή. Ενώ σήμερα; Τα έργα τέχνης είναι εγκεφαλικά, το σώμα απουσιάζει.

Ώσπου στο βάθος της έκθεσης παρακολουθούμε μια μικρού μήκους ταινία για μια θεραπεύτρια η οποία εκπαιδεύει ζευγάρια στην τέχνη της Τάντρα . Δυο κορίτσια πλέουν πάνω σε μια βάρκα, ντυμένες πουλιά.

Οι γυναίκες, λέει η θεραπεύτρια, όταν έρχεται η σειρά τους, διαρκώς απολογούνται και λένε πράγματα όπως «Συγνώμη που αργώ τόσο, αν θέλετε να σταματήσουμε». Τα σώματα θέλουν χρόνο λέει η γυναίκα. Το κοινό παρακολουθεί μαγεμένο. Αναρωτιέμαι τι σκέφτονται.

Είναι ψυχροί οι έρωτες μας;

Ο έρωτας ήταν πάντα φευγαλέος, σαν ένα παράξενο πουλί, που έχεις μόνο φανταστεί μα θα πέθαινες για να το συναντήσεις. Και σήμερα παραμένει έτσι, πάντα μοντέρνος, πάντα ψυχρός.

Οι λέξεις όμως, ακόμη και μέσα από τα chat φτάνουν στην καρδιά. Όλοι ονειρευόμαστε τον χρόνο. Και το τέλος του χρόνου μας βρίσκει πάντα απροετοίμαστους.

Σκέφτομαι τους ήρωες του Patrick Marber στο θεατρικό του έργο Closer.

«Τι θέλεις» ρωτά ο Νταν.

«Να αγαπηθώ» απαντά η Άλις.

«Τόσο απλά;»

Κι όμως.

«Είναι κάτι πολύ μεγάλο να θες».

Ήταν πάντα κάτι πολύ μεγάλο να θες.

 

Modern Love National Museum of Contemporary Art Athens έως 05.11.2023

Closer, Θέατρο Χώρα, Από 4 Νοέμβρη 2023