Το φαινόμενο του φωτοστέφανου μπορεί να επηρεάσει ακόμα και τη ψήφο σου!

Ίσως είναι ένας νέος όρος για εσάς, είναι όμως παρών σχεδόν σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς σας.

Είστε στη δουλειά σας και o διευθυντής σας, ζητά τη γνώμη σας. Σας ρωτάει εάν ο συνάδελφός σας θα ήταν καλός leader της ομάδας για ένα επερχόμενο project. Εσείς δεν γνωρίζετε καλά τον συγκεκριμένο συνάδελφο. Πιστεύετε όμως ότι είναι ένα πολύ κοινωνικό και ελκυστικό άτομο.

Αυτόματα τι απαντάτε; «Ναι θα είναι καλός leader».

Το παραπάνω παράδειγμα περιγράφει το «φαινόμενο του φωτοστέφανου» (halo effect).

Ο όρος επινοήθηκε το 1920 από τον Edward L. Thorndike Αμερικανό ψυχολόγο και περιγράφει την τάση των ανθρώπων να αξιολογούν θετικά ή αρνητικά ένα άτομο ή μια ιδέα, με βάση ένα μόνο χαρακτηριστικό χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους άλλα στοιχεία.

Τι παρατηρούμε στο παράδειγμα;

Ότι αποδίδονται θετικές ιδιότητες σε ένα ελκυστικό άτομο. Θα μπορούσαμε να πούμε ίσως ότι πρόκειται για μια γνωστική προκατάληψη ή μήπως όχι;

Oι θετικές σκέψεις για την εμφάνιση του συναδέλφου επηρέασαν τον τρόπο με τον οποίο αξιολογήθηκαν και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του, όπως είναι η ηγεσία και η ευφυΐα.

Υποσυνείδητα σχηματίστηκε αυτή η άποψη παρά το γεγονός ότι πραγματικά δεν υπήρχε η γνώση για το αν ο συνάδελφός θα ήταν καλός αρχηγός της ομάδας.

Μια τέτοια υποκειμενική κρίση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην ικανότητά του ατόμου να σκέφτεται αντικειμενικά για το σύνολο των χαρακτηριστικών του.

Ο Solomon Asch εμπλούτισε το έργο του Thorndike, υποστηρίζοντας ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι σχηματίζουν άποψη για τους άλλους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πρώτη εντύπωση.

Έτσι, μια θετική πρώτη εντύπωση για κάποιον θα μπορούσε να σημαίνει ότι γίνονται θετικές υποθέσεις σχετικά με τις δεξιότητες και τις ικανότητές του. Μια αρνητική πρώτη εντύπωση εσφαλμένα  μπορεί να σημαίνει ότι ένα άτομο έχει αρνητικές ιδιότητες, όπως τεμπελιά ή έλλειψη ευστροφίας.

Το φαινόμενο του φωτοστέφανου μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην αντιμετώπιση των ανθρώπων και των καταστάσεων στην καθημερινή ζωή.

Μπορεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη και τις πολιτικές αποφάσεις

Για παράδειγμα, μια θετική εντύπωση για έναν πολιτικό, λόγω ενός θετικού φυσικού χαρακτηριστικού του, μπορεί να οδηγήσει σε υπέρμετρη εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του και σε μεγάλη επιείκεια του κοινού προς τις πολιτικές του αποφάσεις.

Επίσης, εξηγεί τη δυσκολία που έχουν ορισμένες ομάδες ανθρώπων, όπως οι μειονότητες ή οι άνθρωποι με αναπηρίες να αποκτήσουν ίσες ευκαιρίες στην εργασία ή στην κοινωνία γενικότερα.

Επειδή οι προκαταλήψεις και οι στερεοτυπικές εικόνες μπορούν να επηρεάσουν την αξιολόγηση των ικανοτήτων και της επίδοσης ενός ατόμου, οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες να αποδείξουν τις ικανότητές τους και να αποκτήσουν την αναγνώριση που τους αξίζει.

Εφόσον με το «φαινόμενο του φωτοστέφανου» οι άνθρωποι κρίνουν γρήγορα τους άλλους με βάση τις πρώτες εντυπώσεις, εσείς πως θα επιβραδύνατε  τη διαδικασία σκέψης σας ώστε να βγάλετε πιο σωστά συμπεράσματα;

Η επίγνωση αυτού του φαινομένου μας βοηθά να λαμβάνουμε πιο ενημερωμένες και αντικειμενικές αποφάσεις.

Μπορούμε να αναπτύξουμε δεξιότητες κριτικής σκέψης προκειμένου να αξιολογούμε την εγκυρότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών που λαμβάνουμε και να αποφεύγουμε την αποδοχή μονόπλευρων απόψεων.

Το φαινόμενο του φωτοστέφανου μας υπενθυμίζει ότι η πρώτη εντύπωση δεν αντικατοπτρίζει πάντα την πραγματικότητα και ότι είναι σημαντικό να αξιολογούμε τα άτομα και τις καταστάσεις βασιζόμενοι σε πολλαπλά στοιχεία και χωρίς προκαταλήψεις.

Εσείς, μπορείτε να αναγνωρίσετε τη δική σας προκατάληψη;