Η κριτική είναι ένα δώρο που πρέπει να προσφέρεται με προσοχή

“Η κριτική είναι ένα δώρο που πρέπει να προσφέρεται με προσοχή.”

Θεόδωρος Ρούσβελτ

Η κριτική αντιπροσωπεύει μια σημαντική διαδικασία αξιολόγησης και ανάλυσης των πραγμάτων γύρω μας.

Μέσω της κριτικής, μπορούμε να εξετάσουμε τις ισχυρές και τις αδύναμες πλευρές, τις ατελείς και τα προβλήματα, μιας ιδέας ενός προϊόντος, μιας υπηρεσίας, ενός ατόμου ακόμα και του ίδιου μας του εαυτού.

Η διαδικασία αυτή είναι μια καθημερινή και αναπόσπαστη συνήθεια του ανθρώπου. Μας επιτρέπει να δούμε πέρα από την επιφάνεια και να αναγνωρίσουμε τις πιθανότητες βελτίωσης ή της ανάγκης για αλλαγή.

Καθημερινά, αξιολογούμε τις εμπειρίες μας, τα πρόσωπα που γνωρίζουμε, τις ταινίες που παρακολουθούμε, τα βιβλία που διαβάζουμε, τα πάντα.

Στην πραγματικότητα, αντιλαμβανόμαστε την αξία ή την ποιότητα ενός αντικειμένου, μιας εμπειρίας, ενός ανθρώπου συγκρίνοντάς το με κάτι άλλο. Αν αλλάξουμε αυτό το οποίο συγκρίνουμε θα αλλάξει αυτόματα και το τελικό αποτέλεσμα.

Έτσι, το τελικό συμπέρασμα διαμορφώνεται ανάλογα με το πλαίσιο της σύγκρισης.

Αξίζει όμως να αναρωτηθούμε ποιό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο κρίνουμε και συγκρίνουμε;

Τις περισσότερες φορές είναι υποκειμενικό και επηρεάζεται από παράγοντες όπως: Οι προσωπικές μας αξίες, οι προηγούμενες εμπειρίες μας, ο πολιτισμός, οι κοινωνικές συνθήκες που αντιμετωπίζουμε.

Για παράδειγμα, η αξιολόγηση ενός εστιατορίου μπορεί να επηρεαστεί από τις προσωπικές προτιμήσεις, τις προηγούμενες εμπειρίες με άλλα εστιατόρια ή ακόμα και από την κοινωνική αποδοχή ή απόρριψη του εστιατορίου από το κοινωνικό σύνολο.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι έχουμε δύο ταινίες που αξιολογούμε

Τι κάνουμε αρχικά;

Tις συγκρίνουμε με όλες τις ταινίες που έχουμε δει μέχρι σήμερα και συγκριτικά με αυτόν τον αριθμό και το είδος ταινιών, αποφασίζουμε ότι είναι μια καλή ταινία.

Αντίθετα, αν αλλάξουμε το πλαίσιο σύγκρισης και τις συγκρίνουμε με όλες τις ταινίες που έχουν κυκλοφορήσει γενικά, η αξιολόγησή μας πιθανότατα θα αλλάξει δραματικά.

Η κριτική που ασκούμε όπως επίσης και η αξιολόγησή μας είναι πάντα υποκειμενικές και σχετικές με το πλαίσιο σύγκρισης που θέτουμε. Η κριτική και η αξιολόγηση πρέπει να είναι διαφανείς, δίκαιες και βασισμένες σε αντικειμενικά κριτήρια όσο το δυνατόν περισσότερο.

Για να διατηρήσουμε την αντικειμενικότητα στην κριτική μας, μπορούμε να ακολουθήσουμε τρείς βασικές αρχές:

• Ανεξαρτησία: Να είμαστε ανεξάρτητοι και να μην επηρεαζόμαστε από εξωτερικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να διαστρεβλώσουν την αξιολόγησή μας.
• Διαφάνεια: Να εξηγούμε τα κριτήρια και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που λαμβάνουμε υπόψη κατά την αξιολόγηση και να παρέχουμε πλήρη πληροφόρηση για τη διαδικασία και τη μεθοδολογία που ακολουθούμε.
• Διαφοροποίηση: Να αναγνωρίζουμε τις διαφορετικές ανάγκες και προτιμήσεις των ανθρώπων και να δίνουμε την ευκαιρία για ανατροφοδότηση από διαφορετικές πηγές.

Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η κριτική δεν πρέπει να είναι αυθόρμητη ή αδικαιολόγητα αρνητική, άλλα να ασκείται με σκοπό την εποικοδομητική αξιολόγηση και την εύρεση λύσεων.

Είναι σημαντικό να εκφράζουμε τη γνώμη μας με βάση τα γεγονότα και τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, αντί να επηρεαζόμαστε από προκαταλήψεις ή προσωπικά συμφέροντα. Είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζουμε την κριτική ως μια ευκαιρία για μάθηση και βελτίωση.

Κλείνοντας θα ήθελα να θυμάστε τη φράση του Νέλσον Μαντέλα:

“Αν ασκείτε κριτική σε κάποιον, δεν φέρνετε την αλλαγή που επιθυμείτε με το να τον καταδικάζετε, αλλά με το να τον εμπνέετε.”