Συναισθηματικός χειρισμός: Η πιο ύπουλη μορφή κακοποίησης

Πόσες φορές έχεις κάνει υπομονή σε μια συνθήκη που σε προσβάλλει ή νιώθεις πως σε αδικεί και δεν έχεις μιλήσει από φόβο μη γίνουν τα πράγματα χειρότερα ή μην δημιουργηθεί παραπάνω ένταση; Αν αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στη ζωή σου, μείνε σε αυτό το άρθρο μέχρι το τέλος.

Είναι άξιο συζήτησης πως πάρα πολλοί άνθρωποι όταν τους λες να δράσουν –και βρίσκονται αντιμέτωποι με μια συμπεριφορά που τους προσβάλλει, αδικεί ή τους εκφοβίζει– λένε: «πού να μπλέκω τώρα;» ή «τί να πω, δεν θα βγάλω άκρη» ή «ας μη δώσω σημασία, είμαι ανώτερος άνθρωπος!». Ειδικά αυτό το τελευταίο με την ανωτερότητα χρειάζεται να το αναλύσουμε πολύ!

Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε συναισθηματικό χειρισμό είναι και αυτοί που θα νιώθουν πάντα αδύναμοι να δράσουν. Όλες οι παραπάνω φράσεις είναι δικαιολογίες για τον εαυτό μας όταν μέσα μας νιώθουμε πως ο άνθρωπος που μας φέρεται άδικα ή μας προσβάλλει είναι πιο ισχυρός από εμάς και φοβόμαστε να τον αντιμετωπίσουμε. Οι παραπάνω φράσεις αποτελούν υπεκφυγές δράσης γιατί πιστεύουμε πως αν δράσουμε θα μας προκαλέσουμε περισσότερο πόνο.

Εδώ είναι καλό να διαχωρίσουμε τις περιπτώσεις που αφορούν το εργασιακό περιβάλλον, που εκεί ίσως να χρειάζεται περισσότερη μεθοδικότητα και διπλωματία για το πώς να αντιμετωπίσουμε τον συναισθηματικό χειρισμό προκειμένου να διασφαλίσουμε την ακεραιότητα της διαβίωσής μας.

Σε προσωπικό επίπεδο από την άλλη, όταν νιώθουμε κάποιον να μας εκφοβίζει ή να ασκεί αυθαίρετα δικαιώματα πάνω μας, χρειάζεται να το επικοινωνήσουμε αμέσως χωρίς τύψεις και ενοχές.

Το οικογενειακό περιβάλλον μας έχει εκπαιδεύσει στην ανοχή δυσάρεστων καταστάσεων πρωτίστως ως παιδιά προκειμένου να μην μπούμε τιμωρία ή να φάμε το γλυκό, ή ακόμη και γιατί έτσι έκανε κάποιος ενήλικας/πρότυπο μέσα στην οικογένεια. Για παράδειγμα ένα μέλος να ανέχεται κάποια επαναλαμβανόμενη, αρνητική συμπεριφορά κάποιου άλλου μέλους μαθαίνοντας μας πως είναι αποδεκτό να ανεχόμαστε το αυθαίρετο δικαίωμα ή την προσβολή και την ασέβεια κατ’ εξακολούθηση.

Αυτό μακροπρόθεσμα έχει ως αποτέλεσμα οι ενήλικες που θα γίνουν αυτά τα παιδιά να μην ξέρουν πώς να σταθούν απέναντι στις παθητικοεπιθετικές, στις καθαρά επιθετικές, εκφοβιστικές, ακυρωτικές συμπεριφορές των άλλων καταπιέζοντας τα συναισθήματα τα οποία προκαλούνται από αυτές.

Ο λόγος που οι άνθρωποι φοβούνται να ονοματίσουν τις αρνητικές συμπεριφορές είναι επειδή νιώθουν οι ίδιοι την ντροπή και την ενοχή της πράξης του άλλου. Σε αυτή τη διαστρέβλωση έχει συμβάλει αρκετά η κοινωνία με την κοινωνική απόρριψη του θύματος (Τσιγκρής, 2013) δηλαδή με το να στοχοποιείται το θύμα περισσότερο από τον ίδιο τον θύτη.

Μέσα από αυτή την πεποίθηση ένας θύτης θα έχει πάντα το ελεύθερο να αποποιείται την ευθύνη των πράξεών του κάνοντας το θύμα να πιστεύει πως αυτό έφταιξε που έπαθε ό,τι έπαθε. Έτσι, το θύμα φοβάται πως θα περιθωριοποιηθεί και θα κατηγορηθεί ακόμη περισσότερο.

Με αυτήν την αντιμετώπιση οι άνθρωποι μεγαλώνουμε και εν δυνάμει εκπαιδευόμαστε στο μοντέλο της αποσιωποίησης της κακοποίησης διότι δεν γνωρίζουμε ξεκάθαρα τα όρια της επιτρεπτής από τη μη επιτρεπτή συμπεριφορά. Ένας ακόμη φόβος είναι ο φόβος του στιγματισμού και των αντιποίνων από τον θύτη.

Όλοι αυτοί οι λόγοι κάνουν τον θύτη να μοιάζει ανίκητος και δυνατός στα μάτια του θύματος και το θύμα να βιώνει γνωστική σύγχυση. Δηλαδή, να μην μπορεί να αποδεχτεί πως ο θύτης είχε κακή πρόθεση γιατί αν συνειδητοποιήσει κάτι τέτοιο θα το καθιστούσε εντελώς αδύναμο απέναντι σε οποιονδήποτε επιχειρούσε να το βλάψει.

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για την ψυχολογική ενδυνάμωση του θύματος με σκοπό να αντιμετωπίσει με θάρρος την οποιαδήποτε μορφή βίας ή κακοποίησης και να μπορέσει να βγει από αυτόν τον κύκλο βίας.

Την ίδια στιγμή, χρειάζεται να απομακρύνει εντελώς από το περιβάλλον του εκείνους που ασκούν αυθαίρετα δικαιώματα σε αυτό, προκειμένου να νιώσει ασφάλεια.

Έτσι ξεκινάει το άτομο να θεραπεύεται μέσα του, με το να μιλήσει και να ονοματίσει την κακοποιητική συμπεριφορά, να σταματήσει να την ανέχεται και να βάλει ξεκάθαρα όρια με τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας.